Stille zijde, heilige nacht

Door de explosieve groei van de vraag naar nieuwbouw in de grote Nederlandse steden en de beperkte ruimte, moet steeds vaker gebouwd worden op geluidgevoelige locaties. Door middel van een zogeheten stille zijde, ook wel geluidluwe gevel genoemd, kan aan de eisen voldaan worden.

Geluidluwe gevel en woongenot

De vraag naar woningbouw in Nederland is de laatste maanden explosief gestegen, waarbij de vraag veel hoger ligt dan het bestaande aanbod. In met name de grote steden, zoals Amsterdam, wordt om die reden met hoog tempo geprobeerd om aan het tekort aan woningbouw te voldoen door veel nieuwbouw te realiseren. Het probleem hierbij is echter het gebrek aan ruimte voor grote, rustige woonwijken, ver weg van hinderlijke geluidbronnen als industrie, snelwegen of drukke stedelijke of provinciale wegen.

Wat overblijft zijn locaties die op het eerste gezicht minder geschikt zijn voor woningbouw, zoals vlak langs de rijksweg A10, of aan de noordzijde van het IJ, vlak tegenover het industrieterrein Westpoort. Locaties die onder andere vanwege de optredende geluidbelastingen zich minder goed lenen voor het 24-uurs gebruik van een woning. Er zijn echter goede, realiseerbare oplossingen om toch op deze locaties te bouwen.

De Wet geluidhinder voorziet in een aantal wetten met betrekking tot het realiseren van geluidgevoelige bestemmingen in de nabijheid van geluidbronnen, waarbij een kader wordt geschept voor een akoestisch onderzoek en de wijze waarop deze dient te worden uitgevoerd.

Wet geluidhinder

Een belangrijk punt uit de Wet geluidhinder is het beschermingsniveau, waaronder de voorkeursgrenswaarde en de maximale ontheffingswaarde. De voorkeursgrenswaarde is de op de woning optredende geluidbelasting als gevolg van een bron (weg-, railverkeer of industrielawaai) waarbij gesteld kan worden dat geen hinder zal optreden. Wanneer de geluidbelasting op de woning hoger is dan de maximale ontheffingswaarde is woningbouw in principe niet mogelijk.

Bij plannen voor woningen in Amsterdam geprojecteerd, is dit meestal op een locatie waarbij de voorkeursgrenswaarde op één of meerdere gevels wordt overschreden. Indien de voorkeursgrenswaarde wordt overschreden maar de maximale ontheffingswaarde niet, dan kunnen hogere waarden worden aangevraagd bij het bevoegd gezag. De Wet geluidhinder houdt in dit geval op.

Gemeentelijk beleid en geluidluwe gevels

Waar de Wet geluidhinder ophoudt, start het beleid van de gemeente op het gebied van de geluidhinder. Gemeenten zijn vrij om eisen te stellen aan het verlenen van hogere waarden, echter resulteert dit in veel gemeenten in ongeveer dezelfde eisen. Hierbij worden voor een woning waarbij een hogere waarde wordt verleend vaak een zogeheten geluidluwe gevel vereist, al dan niet in combinatie met een geluidluwe buitenruimte. Een geluidluwe gevel is een (deel van) een gevel waar de geluidbelasting lager is dan de voorkeursgrenswaarde. Hierbij is de achterliggende gedachte dat het voor de bewoner mogelijk moet zijn om bij minimaal één ruimte een raam open te zetten zonder dat daarbij enorm veel geluid naar binnen zal komen.

Mogelijkheden en uitdagingen geluidluwe gevel

Een geluidluwe gevel kan op meerdere manieren worden bepaald, die veel afhangen van de wijze waarop een geluidluwe gevel gedefinieerd wordt. Zowel de bepaling van als de definitie van een dergelijke stille zijde verschilt wel eens per gemeente. Volgens het Amsterdams geluidbeleid dient de geluidbelasting berekend te worden op de te openen geveldelen zoals ramen en deuren.

Gesloten borstwering

Er zijn een aantal manieren waarop een geluidluwe gevel bereikt kan worden. Een eerste oplossing is ter plaatse van een buitenruimte een gesloten borstwering toe te passen. Afhankelijk van de richting van het invallende geluid kan hiermee in veel gevallen een geluidluwe gevel worden gerealiseerd.

Een groot voordeel van deze oplossing is de openheid van het balkon. Een nadeel van deze oplossing is dat de borstwering gesloten uitgevoerd moet worden: het mag bijvoorbeeld geen spijlenhek betreffen. Ook zal deze oplossing voor een aantal bouwhoogten niet voldoende zijn, omdat het geluid vanuit een andere hoek binnenkomt en de borstwering al snel opgehoogd moet worden tot onrealistische hoogten.

Plaatselijk scherm

De oplossing met een gesloten borstwering blijkt niet altijd voldoende of wenselijk. In dat geval kan er ook gekozen worden voor een plaatselijk (verdiepings)hoog scherm. Denk bijvoorbeeld aan een balkon waarbij het geluid duidelijk uit één richting komt. In dat geval kan een plaatselijk scherm of een L-vorming scherm voldoende zijn. De voorkeurgrenswaarde op de achtergelegen gevel wordt dan niet overschreden.

Volledig gesloten

Een volledig gesloten balkon is ook een mogelijkheid om een geluidluwe gevel te realiseren. Deze oplossing wordt vaak gebruikt om woningen mogelijk te maken op locaties waar de maximale ontheffingswaarde wordt overschreden. Een dove gevel is dan benodigd. Om enkel een geluidluwe gevel te realiseren is deze oplossing in veel gevallen een zwaardere oplossing dan nodig. Echter wordt daarmee wel voldaan aan de eis van een geluidluwe gevel.

Hybride oplossing

Wanneer verdiepingshoge schermen niet wenselijk zijn, bijvoorbeeld vanwege de esthetiek, kan er ook gekozen worden voor een minder fraaie oplossing. Zo kan een verlaagde spui-opening toegepast worden in combinatie met een gesloten balkonhek. Deze oplossing zal in een aantal gevallen geaccepteerd worden en is strikt akoestisch gezien een goede oplossing. Het grote nadeel van deze oplossing is dat het ervaren comfort en het beoogde gebruik achterblijven bij de andere oplossingen.

Centrale vraag

De vraag die centraal hoort te staan bij de te treffen maatregelen is de volgende. Hoe kan je kan voldoen aan de regels tegen zo min mogelijk kosten? Deze regels betreffen zowel de eisen uit de Wet geluidhinder als uit het gemeentelijk beleid. Bij alle oplossingen moeten we ons blijven afvragen voor wie wij voldoen aan de regels. Doen wij dit alleen om te voldoen aan het wettelijke minimum? Of zorgen we ervoor dat de toekomstige bewoners voldoende woonkwaliteit ervaren in de nieuwe woning? In een tijd waarin kwantiteit de boventoon voert moet er niet bespaard worden op de kwaliteit.